Provinciaal Natuurcentrum jaaroverzicht
Over het Provinciaal Natuurcentrum
Het Provinciaal Natuurcentrum werkt aan een groene en duurzame wereld, te beginnen in Limburg.
Dat doen we enerzijds met een educatief aanbod voor scholen en anderzijds door veranderingen op het terrein mogelijk te maken. Natuuractoren, gemeentes en scholen kunnen bij ons terecht voor subsidies, informatie en advies.
Ons team bestaat uit 28 betrokken medewerkers met uiteenlopende achtergronden: van biologen tot educatieve professionals of administratieve duizendpoten.
Hoewel 2022 startte met een laatste reeks coronabeperkingen werd het een jaar van verbinding: we genoten samen met de LIKONA-vrijwilligers van een zonnige lenteontmoeting, brachten educatieve professionals samen en organiseerden opnieuw lezingen, vormingen en netwerkactiviteiten.
Scroll verder en herbeleef een warm en verbonden jaar.
Op stap met de klas
Een klasuitstap met onze educatieve gidsen: dat is leren, beleven en genieten tegelijkertijd.
De 24 begeleide educatieve programma’s beantwoorden aan de eindtermen en leerdoelen. Er is een aanbod voor alle graden van het basis-en secundair onderwijs, op verschillende locaties. In 2022 organiseerden we 343 begeleide programma’s en bereikten we meer dan 7150 Limburgse kinderen en jongeren.
Leerkrachten vormen en ondersteunen
Leerkrachten die de thema's natuur, klimaat en duurzaamheid naar hun klas brengen, kunnen rekenen op onze hulp.
Speelplaatsvergroening
Onze droom: een natuurrijk schoolterrein voor elke Limburgse leerling
Speelplaatsvergroening is hot. Gelukkig, want zo’n groene speelplaats kent alleen maar voordelen:
- kinderen en jongeren vinden er rust en uitdaging
- een groene omgeving is dé plek om aan ervaringsgericht onderwijs te doen
- een natuurlijk schooldomein is goed voor de plaatselijke biodiversiteit en tempert de gevolgen van de klimaatverandering
Onze educatieve medewerkers ondersteunen scholen die hun terrein groener willen inrichten d.m.v. subsidies en begeleiding.
Een wereldse context
MOS-Openschooltuinendag
Kerncijfers educatie
Ons educatief jaar in cijfers
leerkrachten namen deel aan een open vorming of netwerkmoment
433
ontleningen van educatieve materialen
72
jongeren namen deel aan een educatief programma
7.185
scholen kregen structureel MOS-begeleiding
89
scholen kregen een nieuwe subsidie voor de vergroening van hun schooldomein
16
scholen rondden hun gesubsidieerde vergroeningswerken af
14
Natuurverbindingen
Limburg is een groene provincie met robuuste natuurkernen. Toch kunnen veel dier- en plantensoorten zich moeilijk verplaatsen tussen die natuurgebieden, omdat woonzones, industriegebieden en landbouwzones het landschap versnipperen.
Als Provinciaal Natuurcentrum is het onze taak om potentiële natuurverbindingen in kaart te brengen en partners te ondersteunen om die verbindingen te realiseren.
Kennis en advies
LIKONA-activiteiten
Al meer dan 30 jaar is de Limburgse Koepel voor Natuurstudie, kortweg LIKONA, een vaste waarde in de Limburgse natuursector. De 500 vrijwilligers brengen de natuur in onze provincie in kaart en dragen zo bij aan het behoud en de bescherming van onze biodiversiteit.
In 2022 hernamen we de fysieke activiteiten met de vrijwilligers.
Merkwaardige bomen
Nieuwe publicatie "Merkwaardige bomen in Limburg. Op pad met bomenjagers
De voorbije vijf jaar inventariseerden de vrijwilligers van de Limburgse Bomenwerkgroep 5.000 merkwaardige bomen. Speciaal voor dit nieuwe boek selecteerden zij 120 bomen met een uniek verhaal.
Eikenprocessierupsen
Van bestrijding met biociden naar ecologische beheersing
De brandharen van de eikenprocessierups veroorzaken jeuk, huiduitslag en irritatie aan de ogen en de luchtwegen. Vroeger zorgden deze rupsen eens om de 25 jaar voor een plaag, maar de voorbije decennia is er bijna jaarlijks grote hinder. Vooral het noorden van de provincie is een hotspot.
Daarom zetten we samen met de gemeentes in op de beheersing van deze rups. Momenteel onderzoeken we ecologische alternatieven voor de bestrijding met biocides.
De Wijers
Coördinatie van het partnerschap
De Wijers: dat is het land van 1001 vijvers. Het Provinciaal Natuurcentrum coördineert het partnerschap achter dit gebied.
In 2021 greep De Wijers naast een erkenning als landschapspark. Toch is dit gebied met zijn natuurlijke rijkdommen, zijn cultuurhistorische parken en zijn toeristische trekpleisters uniek. Daarom bereiden de partners alles voor om het label van Unesco Biosfeergebied te behalen.
In 2022 werkten we samen met de partners verder aan de belevingswaarde van het gebied. Zo fristen we het logo en de huisstijl op, leidden we nieuwe Wijergidsen op en plaatsten we nieuwe inrichtingselementen. Heb jij de nieuwe welkomstbakens al gezien?
Invasieve uitheemse soorten
Sommige uitheemse planten of dieren vinden hun weg naar onze regio. Dat gebeurt vaak toevallig, als ze ‘meeliften’ met schepen of vrachtwagens. Of ze worden als tuinplant geïntroduceerd.
Meestal kan dat geen kwaad. Maar sommige uitheemse dieren of planten brengen het natuurlijk evenwicht in onze natuur wel in gevaar. Die invasieve exoten vormen zelfs één van de grootste bedreigingen voor de biodiversiteit. Daarom doen we aan preventie en kennisoverdracht.
PNC in dialoog
PNC in dialoog
Dialoog, verbinding en een passie voor natuur en duurzaamheid: dat zijn de dingen die ons met onze netwerken verbinden.
In 2022 gaven we er samen met de 173 deelnemers een lap op, met 3 lezingen:
- Plantenblindheid
- Klimaatpsychologie en het klimaatgesprek
- Van stikstofoverschot tot biodversiteitsverlies
Uitgaven van het Provinciaal Natuurcentrum
Drie uitgavenposten
investeringen
88.565 euro
werkingsmiddelen
283.660 euro
subsidies
2.196.880 euro
Vier soorten subsidies
Verdeling van het subsidiebedrag
Biodiversiteitsprojecten en ondersteuningsovereenkomsten
4,87
Vergroeningsprojecten van scholen
11,88
Werkingssubsidies
79,84
Projectsubsidie educatief natuurbeheer
3,41
Een nieuwe website
We sloten het jaar af met een nieuwe website. Spotte jij hem al?
Het nieuwe platform bevat o.a.
- een uitgebreide kennisbank
- een goedgevulde activiteitenkalender
- een overzicht van ons educatief aanbod, de subsidiemogelijkheden en de Limburgse natuurthema’s
Die nieuwe website krijgt meteen een centrale plek in onze digitale communicatie, naast de nieuwsbrief en onze sociale media.
Contact
Craenevenne 86
3600 Genk
pnc@limburg.be
011 26 54 50
www.provinciaalnatuurcentrum.be
Fotografie © Provincie Limburg, Seppe Kuppens, Ruben Josson, Jos Vandebergh, Mine Daelemans, Marcel Bex, Robin Reynders, Renaat Nijs, Johan Lambrix
Partners
Mezen, kevers, sluipwespen en -vliegen in de strijd tegen de rupsen
In 2020 startte het Europees LIFE-project "Ecologisch beheer van de eikenprocessierups zonder het gebruik van biociden" op. Dit grensoverschrijdend project wordt geleid door de provincie Antwerpen (BE), en is een samenwerking met het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek EV INBO (BE), de provincies Limburg (BE), Gelderland (NL) en Noord-Brabant (NL), en de gemeente Sittard-Geleen (NL). Samen met de projectpartners onderzoeken we ecologische manieren om de eikenprocessierups te beheren.
Enkele resultaten
Ook in 2022 liepen de onderzoeken verder. Daarvoor schakelen we de natuurlijke vijanden van de rupsen in. Zo willen we onze gezondheid én de biodiversiteit beschermen
- Eind 2020 hingen we in alle deelnemende gemeenten een reeks van 15 mezennestkasten. Zo onderzoeken of we mezen – natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups – kunnen inschakelen voor het beheer ervan. Intussen zien we dat deze kasten goed bezet worden door pimpel- en koolmezen, maar ook door boomklevers en bonte vliegenvangers. Met een bezettingsgraad van bijna 50 procent in Limburg kan dit zeker bijdragen aan het ecologisch beheer van de rupsen.
- In elke deelnemende provincie onderzoeken we welke wegbermtypes sluipwespen en -vliegen aantrekken, die parasiteren op eikenprocessierupsen. Zo willen we te weten komen of een bepaald type bermbeheer kan bijdragen aan de beheersing van de eikenprocessierups. De voorlopige resultaten tonen aan dat er wel degelijk veel parasieten kunnen voorkomen in onze bermen, al is er veel variatie tussen de verschillende testbermen: de parasiteringsgraad schommelt tussen 8% en 97%. Dat wijst erop dat de parasieten een grote bijdrage kunnen leveren bij het beheersen van de rupsen.
Herintroductie van de grote poppenrover
De grote poppenrover is een keversoort die ooit in onze streken leefde, maar die nu bijna niet meer voorkomt in het wild. Deze kevers zijn natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups en kunnen dus een rol spelen in de natuurlijke beheersing van de rupsen.
In het voorjaar van 2022 trokken twee medewerkers van het Provinciaal Natuurcentrum naar Turkije om te leren hoe de grote poppenrover daar gekweekt en ingezet wordt als natuurlijke vijand van de dennenprocessierups. Vervolgens lieten we een 100-tal grote poppenrovers en eitjes naar hier komen om er zelf mee te testen. In Turkije voedden de poppenrovers zich met dennenprocessierupsen. Daarom wijzigden we het dieet van de geïmporteerde kevers onder laboratoriumomstandigheden naar een aangepast dieet van eikenprocessierupsen. Volgend seizoen volgen we verder op of deze rupsen effectief een rol kunnen spelen in de strijd tegen de eikenprocessierups.